"Msza w podziemiach naszej świątyni nie była odprawiana co najmniej w ciągu ostatnich 75 lat. Dziś będziemy się modlić w intencji naszych zmarłych oraz wszystkich, którzy zostali tu pochowani" – powiedział ks. kanonik Paweł Chomiak, proboszcz katedry Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łucku.
W dniu 12 grudnia została odprawiona liturgia w dolnej części łuckiej katedry. Mszę koncelebrował wikariusz parafii ks. Roman Własiuk.
Kościół jezuicki Świętych Apostołów Piotra i Pawła, zbudowany w latach 1616–1646 wg projektu włoskiego architekta Giacomo Briano, ma przestronne podziemia. W ciągu 400-letnich dziejów świątynia miała wiele trudnych okresów, najgorsze jednak dla niej były czasy sowieckie. W styczniu 1945 r. zostali aresztowani ostatni przedwojenny biskup łucki Adolf Piotr Szelążek oraz proboszcz katedry ks. Władysław Bukowiński, a w 1946 r. ateistyczny reżim sowiecki zabrał kościół katolikom. Warto zaznaczyć, że łucka katedra jest chyba jedyną świątynią na Ukrainie, w której jednocześnie sprawowali służbę kapłańską naraz dwóch błogosławionych: ks. Władysław Bukowiński został uroczyście beatyfikowany 11 września 2016 r., zaś proces beatyfikacyjny jego biskupa jeszcze trwa, ale akta procesowe po etapie diecezjalnym już zostały przekazane do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie.
Od tej pory, czyli z lat 40., mieściły się tu różne instytucje, a w 1980 r. w świątyni urządzono Obwodowe Muzeum Ateizmu. Podziemia zamieniono w magazyny, gdzie przechowywano m.in. warzywa, o stan tych pomieszczeń nikt jednak nie dbał.
"Szczególnie modlimy się dziś w intencji wszystkich dobroczyńców, którzy budowali tę świątynię, oraz tych, którzy dbają o nią dziś" – zwrócił się ks. Paweł Chomiak do zgromadzonych na mszy.
W 1991 r. kościół został zwrócony katolikom. Niestety stan zarówno kościoła, jak i podziemi był opłakany. Nieliczna łucka wspólnota katolicka powoli doprowadziła kościół do porządku, natomiast na sutereny nie miała już sił.
Kustoszem kościelnych podziemi, a faktycznie ich ratownikiem był śp. Oleh Wynohradow. W 1987 r. ten miłośnik historii oraz badacz łuckich podziemi założył klub dla młodzieży «Entuzjasta». Pod jego opieką wychowankowie klubu doprowadzali do porządku kolejne hale i korytarze kościelnych suteren zagraconych śmieciami. W sumie oddał tej sprawie ponad 40 lat życia i to w wielkiej mierze dzięki jego wysiłkom mamy obecnie możliwość zwiedzania podziemnych korytarzy katedry. Oleh Wynohradow zmarł 30 czerwca 2018 r. Podczas mszy modlono się również w jego intencji.
Dużo trudu w ostatnich latach wymagało odprowadzenie wody podtapiającej dolną część kościoła. Ten problem został rozwiązany dopiero niedawno. Z kolei z pomocą przyszli pracownicy Państwowego Rezerwatu Historycznego w Łucku, którzy pomogli usunąć śmieci, posprzątać hale i korytarze, uporządkować ekspozycję. Aktualnie podziemia są już w pełni dostępne dla zwiedzania przez turystów. To akurat pracownicy rezerwatu na czele z Wiktorem Bajukiem, zastępcą ds. naukowych dyrektora Państwowego Rezerwatu Historycznego w Łucku, wzięli udział w pierwszej od wielu lat mszy świętej odprawionej w podziemiach katedry.
Po mszy ks. kanonik Paweł Chomiak podziękował pracownikom rezerwatu za pomoc: «To wydarzenie zostanie ocenione przez kolejne pokolenia. Nam się wydaje, że nie ma w tym nic nadzwyczajnego, że nie robimy rzeczy wielkich. Ale tak naprawdę jest to wielkie wydarzenie, i to, co Państwo robią, to jest bardzo ważny wkład w rozwój naszego miasta, w promowanie jego historii. Niech Bóg wam wynagrodzi i błogosławi».
Proboszcz obiecał również, że w podziemiach katedry w Łucku będą odbywać się kolejne msze.